Tıbbi Atık İle İlgili Tedbirler

Tıbbi Atık İle İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Tıbbi atık Sağlık kuruluşlarındaki faaliyetler esnasında üretilen,

• Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları,
• Kan, kan ürünleri ve bunlarla bulaşmış nesneler,
• Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük ve eldiven ve benzeri),
• Diyaliz atıkları (ekipmanlar),
• Karantina atıkları,
• Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri,
• Enfekte deney hayvanı leşleri, organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneleri,
• Vücut parçaları, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar ve benzeri atıklar (insani patolojik atıklar),
• Biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri,
• Enjektör iğneleri,
• İğne içeren diğer kesiciler,
• Bistüriler,
• Lam-lamel,
• Kırılmış diğer cam ve benzeri nesneler Tıbbi atıktır. Kısa bir anlatımla, insan ve hayvan sağlığıyla ilgili kuruluşlarda üretilen ve insan ve çevre sağlığı açısından risk taşıyan bütün unsurlar tıbbi atıktır.

Kimler Risk altında

Tıbbi atıklara maruz kalan tüm bireyler potansiyel olarak risk altındadırlar. Risk altındaki bu bireylere, tıbbi atık üreten sağlık kuruluşlarının içinde veya dışında olup, hem bu atıkları taşıyan, hem de dikkatsiz yönetim sonucu bu atıklara maruz kalanlar dahildir.

Risk altındaki başlıca gruplar;

1. Doktorlar, hemşireler, yardımcı sağlık çalışanları ve diğer hastane personeli,
2. Sağlık kuruluşlarında veya evde tedavi ve bakım alan hastalar,
3. Sağlık kuruluşlarının hasta ziyaretçileri,
4. Çamaşırhane, atık toplama ve taşıma gibi sağlık kuruluşlarının destek birimlerinde çalışanlar,
5. Atık bertaraf tesislerindeki işçiler,
6. Atık boşaltım sahalarında ayıklama yapan kişiler Olarak sayılabilir.

Türkiye’de yatak başına tıbbi atık üretimi konularında farklı veriler mevcuttur. Kamu Hastaneleri Kurumu verilerine göre Türkiye’de yatak başına tıbbi atık üretimi

– Üniversite hastanelerinde 4,1 – 8,7 Kg,

– Devlet hastanelerinde 2,1 – 4,2 Kg,

– Taşra hastanelerinde 0,5 – 1, 8 Kg, 12

– 1. Basamak sağlık merkezlerinde ise 0,05 – 0,2 Kg Olarak gerçekleşmektedir.

Sağlık kuruluşlarında oluşan atıklar tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar, evsel nitelikli atıklar ve ambalaj atıkları olarak sınıflandırılmalı ve birbirleri ile karışmadan kaynağında ayrı olarak toplanmalıdır

Torba

Tıbbi atıkların toplanmasında kırmızı renkli özel plastik torbalar kullanılır. Bu torbalar;

– Yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı olmalıdır,

– Orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden üretilmelidir,

– Sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olmalıdır,

– Torbaların çift kat kalınlığı 100 mikron olmalıdır,

– Torbaların kaldırma kapasitesi ise en az 10 kilogram olmalıdır,

– Torbaların her iki yüzünde görülebilecek büyüklükte “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi bulunmalıdır,

– Tıbbi atık torbaları ¾ oranında dolduklarında yenisi ile değiştirilmelidir.

Kesici-delici atık kapları

Enjektör iğneleri, İğne içeren diğer kesiciler ve bazı laboratuvar atıklarını özel kaplara atılması gerekmektedir. Bu kaplar;

– Delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı olmalıdır,

– Su geçirmemeli ve sızdırmaz olmalıdır,

– Açılma ve karıştırmaya imkan sağlamayacak şekilde dizayn edilmelidir,

– Kapların üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ VE DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi bulunmalıdır,

– Kaplar, en fazla ¾ oranında doldurulmalı, ağızları kapatılmalı ve kırmızı plastik torbalara konulmalıdır.

Ünite içinde tıbbi ve evsel nitelikli atıklar ayrı ayrı taşınmalıdır. Bu araçlar turuncu renkli olmalı, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunmalıdır.

Sağlık kuruluşlarında toplanan atıklar, 20 ve daha yatak kapasitesine sahip sağlık kuruluşlarında geçici atık deposuna, 20’den az yatağa sahip sağlık kuruluşların da ise geçici atık deposu olarak konteynerlara atılmalıdır. Atıklar bu depolarda veya konteynerlerde en fazla 48 saat bekletilebilir.

• Geçici atık depoları aşağıdaki özelliklerde olmalıdır:
• Tıbbi atıklar ve evsel atıklar için olmak üzere iki bölmeli inşa edilmeli,
• Temizlik ekipmanları, koruyucu giysiler, atık torbaları ve kutuları atık deposunun dışında ve yakınında bir bölmede depolanmalı,
• En az iki günlük atığı alabilecek kapasitede olmalı,
• Geçici atık deposu içindeki sıcaklığın 4 C nin altında olması durumunda bekleme süresi bir haftaya kadar bekletilebilir.
• Tıbbi atıkların konulduğu bölmenin kapısı turuncu renge boyanmalı, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresi bulunmalı,
• Depolarda yeterli bir aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunmalı, sıcak havalarda depo mutlaka soğutulmalı,
• Depo kapıları dışarıya doğru açılmalı veya sürmeli yapılmalıdır,

Atık taşıma araçlarının kolaylıkla ulaşabileceği ve yanaşabileceği yerlerde, Hastane giriş ve çıkışı ve otopark gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinin yakınlarına inşa edilememelidir,

Konteynerler

• En az iki günlük alabilecek kapasitede ve sayıda olmalıdır,
• Dış yüzeyleri turuncu renge boyanmalı, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT TIBBİ ATIK” ibaresibulunmalıdır,
• Kapakları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitlitutulmalıdır,
• Atıkların boşaltılmasını müteakiben her gün veya herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir,
• Doğrudan güneş almayan; hastane giriş-çıkışı, otopark ve kaldırım gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinden uzağa yerleştirilmelidir,

Tıbbi atık görevlisi;

Tıbbi atık görevlisi; Sağlık kuruluşlarında tıp atıklarının toplanması, depolanması, korunması ve imhası ile ilgili eğitime sahip kişiye denir. Tıbbi atık görevi herkes tarafından rahatlıkla yapılacak sıradan bir temizlik işi değildir. Bunun için özel eğitim alınması gerekmektedir. Bu eğitim Tıbbi Atıkları Kontrolü Yönetmeliği 22 maddesi çerçevesinde Çevre ve Şehircilik İl müdürlüğünce verilmesi gerekmektedir. Eğitim sonunda yetki belgesini elde edenler tıbbi atık görevlisi olarak görev yapabilirler.

Tıbbi atık görevlileri için atık toplama esnasında tulum, eldiven, maske, gözlük ve çizme gibi Kişisel koruyucu donanımlar kullanmaları sağlanmalıdır. Bu ekipmanlar herhangi bir delinme yırtılma durumunda kesinlikle değiştirilmelidir.

Sağlık kuruluşlarında bir Tıbbi atık planı yapılmalı ve bu plan her yıl güncellemelidir. Her 5 yılsonunda bu plan ile ilgili sonuçlar Çevre ve Şehircilik İl müdürlüğüne gönderilmelidir. Toplanan tıbbi atıklarının kaydının tutulması çok önemlidir. Bertaraf kuruluşlarına bu atıklar teslim edilirken bu kayıtlarda kendilerine verilmelidir.

Ayrıca sağlık kuruluşlarındaki diğer tüm atıklar aşağıdaki tabloya göre sınıflandırmalı ve ilgili kuruluşlara göndererek bertarafı sağlanmalıdır.